Als je te empatisch bent
En anderen misbruik van je (laat) maken…
Zorgzaamheid en empathie zijn mooie eigenschappen. Maar voor veel mensen zijn dit valkuilen met vergaande gevolgen, vooral als zij hoogsensitief en te empatisch zijn. Over empathie, hoogsensitiviteit en codependendentie is veel geschreven. Maar wat is precies het verschil tussen de empath, de HSP’er (hoogsensitieve persoon) en de codependent?
Globaal kun je zeggen dat veel zeer empatische mensen altijd hoogsenstief zijn. Zogenaamde ’empaths’ en HSP’ers pikken meer en gedetailleerder signalen op uit hun omgeving. Vaak is er een ‘weten’ of aanvoelen zonder dit weten of voelen direct uit te kunnen leggen. Omgekeerd zijn niet alle HSP’ers, ook empaths. De labels zijn onbelangrijk. Het gaat om het herkennen wanneer empathie ongezond voor je wordt en wanneer het juist krachtig is.
Gezonde empathie zie je terug in het gedrag van de bewuste volwasssen empath. Volwassen heeft hier niets met leeftijd te maken. De tegenpool van gezonde empathie, is codependentie. Dit is onbewust (te) empatisch gedrag dat op lange termijn destructief is. Ook niet-hoogsensitieve mensen kunnen codependent zijn. Iemand die codependent is, is dus niet altijd een empath of HSP’er. Om het plaatje helemaal compleet te maken; mensen die niet HSP of empath zijn, kunnen evengoed empatisch zijn. Zij zijn gewoon minder sensitief.
Zorgzaamheid en empathie zijn waardevolle eigenschappen. Je wordt ermee geboren (of niet) en krijgt het als het goed is mee in je opvoeding. Empathie maakt de wereld mooier en jou menselijk. Maar wanneer wordt het schadelijk?
Codependentie
Gevoelige kinderen die opgroeien in een onveilig gezin of een gezin waarin veel zorg en verantwoordelijkheid op hun kleine schouders lag, ontwikkelen op ongezonde manier hun empatisch vermogen. Het is voor hen een overlevingsstrategie. Hun gevoelige sensoren staan afgesteld op de grillen en behoeftes van de ouders. Deze kinderen komen amper toe aan de ontwikkeling van hun identiteit, maar zijn über-sensitief voor de signalen uit de omgeving. Het is voor zo’n kind niet veilig zichzelf te zijn en het leert al jong zijn eigen behoeftes opzij te zetten en continu te letten en te reageren op elk subtiel signaal die een ouder afgeeft.
Onbewuste onvolwassen empathie
Hier ligt dé voedingsbodem voor codependentie: de ongezonde versie van empathie. Ook als volwassene focust de codependende persoon zich alleen op de behoeftes van anderen ten koste van zichzelf. Dit komt bij veel mensen voor, zowel mannen als vrouwen, al zijn vrouwen er gevoeliger voor.
Velen weten niet dat zij dit patroon hebben. Zij denken “ik ben gewoon zorgzaam”. Maar codependency gaat veel verder dan dat.
Codepende mensen zijn meestal zachtaardige mensen, met een (te) onschuldige blik op de wereld. Ze willen anderen helpen maar slaan hierin te ver door, ten koste van zichzelf. Een onbewuste empath projecteert haar eigen goedheid en eerlijkheid op álle andere mensen. Zij gelooft dat iedereen goede bedoelingen heeft, wat helaas niet de realiteit is. De codependent neemt onbewust de reddersrol op zich maar doet dit grensoverschrijdend, naar zichzelf en vaak ook naar anderen, vaak uit goede bedoelingen, maar vaak ook uit angst afgewezen te worden.
Doelwit voor narcisten
Onbewuste empaths zijn mensen die het meest vatbaar zijn om in ongezonde relaties verstrengeld te raken. Relaties waarin ze worden gebruikt/misbruikt, gemanipuleerd en emotioneel mishandeld. Zij zijn hét perfecte doelwit voor narcisten, sociopaten, psychopaten en andere types met egocentrisch en/of toxisch gedrag.
Codependende personen zien niet dat ze misbruikt worden. En als ze het wel zien, praten ze het gedrag van de ander goed. Codepende mensen zetten zichzelf opzij om anderen te pleasen. Bovendien zien zij niet, dat ook dit gedrag manipulatie is én een vorm van (relatie)verslaving.
Reactief
De onbewuste empath is overgeleverd aan de grillen van haar omgeving. Ze wordt getriggerd en is voortdurend reactief hierop. Bovendien heeft ze geen of zwakke grenzen, weet ze niet goed wie ze is en wat ze zelf wil. Ze is zó afgestemd op anderen, dat ze voor zichzelf geen anker is en zich als een speelbal door anderen door het leven laat slingeren.
Wat kenmerkt de gezonde empath?
De gezonde empath is iemand die zich bewust is van haar hooggevoeligheid, kwetsbaarheid en kracht. Ze gaat hier op een gezonde manier mee om en maakt keuzes vanuit zichzelf.
De gezonde empath kijkt niet met een naïeve bril naar de wereld. Ze is realistisch, houdt afstand van toxische mensen en is niet bang om nee te zeggen. De gezonde empath laat zich niet manipuleren en voelt haarfijn aan wanneer dat gebeurt. Ze kent zichzelf goed, weet wat ze wil, nodig heeft en handelt hiernaar. Een sterke empath kent haar grenzen en is niet bang ze te bewaken. Zij voelt net zo intens als elke andere HSP’er maar is hier geen speelbal van. De bewuste empath is niet reactief en dát … maakt haar zo sterk.
Herken jij bij jezelf codependent gedrag?
Codependency komt veel voor en is niets om je voor te schamen. Het is aangeleerd gedrag waar je waar je je tot nu niet van bewust was. Het kan zijn dat het je later is aangeleerd in een relatie met een manipulerend persoon zoals een narcist of psychopaat. Hoe vreselijk de ervaring met zulke relaties ook is; het is de ultieme wakkerschudder. Het is een kans om je codepende gedrag te veranderen naar dat van de bewuste empath en empathie als kracht in te zetten.
Zelfkennis, focus en afstand
Drie eigenschappen van de bewuste empath zijn:
- Zelfkennis en zelfbewustzijn
- Focus op jezelf en op het nu – mindful zijn.
- Van afstand kijken naar je emoties en er bewuster mee omgaan.
Ebook De Sterke Empath
Hoe je codependency verandert in gezonde empathie, kun je leren in dit gratis e-book. De Sterke Empath
Lukt het jou niet los te komen van deze traumaband? Doe dan het online traject “loskomen van de traumaband“.
