Hey, je denkt misschien dat alle narcisten uit hetzelfde hout gesneden zijn – je weet wel, die collega die nóóit ophoudt over z’n geweldige prestaties, of die ex die elk gesprek als een boemerang naar zichzelf terugslingerde. Maar nee hoor! Het narcisme-landschap is zo gevarieerd als het aanbod in een pretpark – alleen maken deze attracties je allemaal op dezelfde manier misselijk. In dit artikel lees en leer je over de verschillende soorten Narcisten.

De laatste jaren is er steeds meer interesse voor de verschillende soorten narcisten en hoe ze, elk op hun eigen manier, een ravage kunnen aanrichten in je relaties en op je werk. Als je weet met welk type je te maken hebt, kun je jezelf beter beschermen tegen hun mindfucks.

In dit artikel ontdek je de acht meest voorkomende verschillende soorten narcisten, hun typische gedrag, en hoe je ze kunt spotten in het wild. Want eerlijk is eerlijk: ze lopen helaas niet rond met een waarschuwingsbord om hun nek (wat zou dát handig zijn!).

De verschillende soorten narcisten: even snel op een rijtje

Voor we induiken: deze verschillende soorten narcisten lopen vaak door elkaar. Een narcist kan kenmerken hebben van meerdere types, en hun gedrag kan veranderen afhankelijk van de situatie en wie er in de buurt is. Sneaky, hè?

Hier zijn de acht verschillende soorten narcisten die we gaan bespreken:

1. De grandioze narcist
2. De verborgen narcist
3. De kwaadaardige narcist
4. De somatische narcist
5. De cerebrale narcist
6. De altruïstische narcist
7. De seksuele narcist
8. De spirituele/religieuze narcist

Even een korte disclaimer: ik gebruik soms wat humor om dit zware onderwerp te verlichten, maar dat betekent niet dat narcistisch misbruik niet enorm schadelijk kan zijn en langdurige gevolgen kan hebben. Geloof me, ik weet het. Maar de neiging tot wat sarcasme af en toe zul ook jij, als je doelwit was of bent, zeker herkennen.

1. De Grandioze Narcist: De Klassieke Showman of Diva

De grandioze narcist(e) is wat de meeste mensen zich voorstellen bij het woord “narcist” – die opgeblazen kikker die constant over zichzelf lult en iedereen als minderwaardig ziet. Of de diva, die op iedereen neerkijkt en als een prinses behandelt eist te worden en voortdurend aandacht en complimenten nodig heeft. IJdel, arrogant en zó aanwezig dat je er bijna tegenaan botst – of het nu man of vrouw is, elk op hun eigen irritante manier.

Dit is de meest bekende vorm van narcisme. Dit is ‘de narcist(e)’ waar iedereen het over heeft, en waar veel mensen aan denken als ze het hebben over ‘narcist’ of narcisme. Hoewel net zo schadelijk als de andere types, deze heb je het snelst door. Dit type is het meest opzichtig en daardoor veel minder onder radar / verborgen. En daardoor ook iets ‘veiliger’ in die zin, dat het niet lang duurt voor je zult beseffen waarmee je dealt…

Kenmerken van de grandioze narcist:

• Overdreven gevoel van zelfbelang: Ze zijn de hoofdrolspeler in hun eigen realityshow waarin jij hooguit figurant bent.
• Fantasieën over enorme successen: Hun toekomstplannen lijken wel Marvel-films – belachelijk groots met henzelf als superheld (en soms bereiken ze dat nog ook, wat extra irritant is).
• Geloof in eigen “bijzonderheid”: Ze zijn ervan overtuigd dat ze zó uniek zijn dat alleen andere “speciale” mensen hen kunnen snappen.
• Honger naar constante bewondering: Hun ego heeft vaker voeding nodig dan een pasgeboren baby.
• Gevoel van ‘recht hebben op’: Regels? Die zijn voor het gewone volk! Zij verdienen speciale behandeling waarbij ze meer mogen dan anderen (vinden ze).
• Gebruiken mensen als gereedschap: Andere mensen zijn gewoon middelen om hun doelen te bereiken, wat die ook moge zijn.
• Geen greintje empathie: Ze kunnen zich niet voorstellen hoe het is om iemand anders te zijn, alsof hun emotionele ontwikkeling is vastgeroest in de peutertijd waarin “ikke, ikke, ikke” nog normaal was.
• Jaloers tot op het bot: Of ze denken dat iedereen jaloers is op hen, terwijl ze zelf groen zien van nijd om de kleinste dingen.
• Arrogant tot in de kern: Herkenbaar aan de neerbuigende toon of houding waarmee ze zelfs de barista uitleggen hoe je ‘eigenlijk’ koffie moet zetten…

De grandioze narcist is vaak super charismatisch in oppervlakkige contacten en kan, vooral als je ze nog maar net kent of maar af en toe spreekt, bloedchamarnt en aantrekkelijk lijken. Ze zijn kampioen in het maken van een verpletterende eerste indruk. Maar net als bij die te mooie date, barst de façade uiteindelijk en zie je het minder flatterende plaatje erachter.

2. De Verborgen Narcist: De Stille Manipulator

Waar de grandioze narcist zo luidruchtig is als een gorrila, opereert de verborgen narcist (ook wel covert of kwetsbare narcist genoemd) vooral sneaky onder de radar. Deze stiekeme types zijn meesters in subtiele manipulatie en doen zich vaak voor als slachtoffer, of als super gevoelig of behulpzaam, waardoor ze veel lastiger te herkennen zijn dan hun luidruchtige neefjes en nichtjes.

Kenmerken van de verborgen narcist(e):

• Passief-agressief gedrag: Hun ‘signature move’ is bijvoorbeeld de stiltebehandeling, gevolgd door “Er is niks, ik ben gewoon moe” – wat natuurlijk betekent dat je de komende twee weken boete doet voor iets waar je geen idee van hebt. Of “complimenten” waarin iets kleinerends verpakt zit.
• Slachtoffermentaliteit: Hun problemen en nare ervaringen uit het verleden dragen ze als medailles.
• Chronische jaloezie: Ze feliciteren je wel met je nieuwe baan, maar voegen er subtiel aan toe “jij hebt ook altijd mazzel” of iets anders waardoor jouw succes ineens aanvoelt als pure poppenkast.
• Hypergevoelig voor kritiek: Een simpele suggestie voelt voor hen als een nucleaire aanval op hun persoon.
• Zelf-sabotage: Ze creëren drama’s om daarna te kunnen eisen dat jij medelijden hebt.
• Stiekeme opschepperij: “Ik wil niet opscheppen, maar…” (en dan volgt er altijd iets opschepperigs).
• Mega-onzekerheid: Die verbergen ze achter nep zelfvertrouwen of juist overdreven en irritante bescheidenheid.
• Pure afgunst: Ze voelen zich persoonlijk beledigd door andermans geluk of succes.
• Emotionele chantage: Niemand is zo goed in het kweken van schuldgevoelens als zij.
• Passief agressief gedrag: daarin zijn het meesters/meesteressen. “How to say you’re angry as hell, without saying you’re angry as hell” Je kent het vast. Ze gebruiken de woorden niet, maar je vóelt hem en goed ook.

De verborgen narcist kan extreem schadelijk zijn in intieme relaties omdat hun gedrag zo subtiel is dat slachtoffers vooral aan zichzelf gaan twijfelen. De buitenwereld ziet of herkent niks van hun manipulaties. Het is als sluipend vergif – je hebt niet door dat je vergiftigd wordt totdat je al flink ziek bent.

3. De Kwaadaardige Narcist: De Gevaarlijkste Variant

Als je een top-10 zou maken van verschillende soorten narcisten op basis van destructief vermogen, staat de kwaadaardige narcist bovenaan met stip. Ze combineren het narcisme met psychopatische trekjes, sadisme en paranoia. Leuke cocktail, NOT.

Kenmerken van de kwaadaardige narcist:

• Genieten van sadisme: Ze krijgen een kick van andermans pijn. Denk aan iemand die stiekem grijnst als jij op je bek gaat – maar dan honderd keer erger.
• Parasitair gedrag: Ze zuigen anderen leeg zonder ooit iets terug te geven.
• Nul schuldgevoel: Zelfs als ze je compleet vernietigen, fysiek, emotioneel, mentaal, professioneel of financieel; voelen ze geen greintje berouw.
• Pathologisch liegen: De waarheid is voor hen zo flexibel als een politicus in verkiezingstijd.
• Paranoia: Iedereen is een potentiële vijand in hun ogen (wat eigenlijk direct hun eigen intenties weerspiegelt).
• Meester-manipulators: Hun gaslighting en triangulatie-skills zijn next level.
• Wraakzuchtig tot in het oneindige: Ze kunnen jarenlang wrok koesteren en wachten op het perfecte moment keihard om terug te slaan.
• Moreel failliet: Regels en wetten zijn er niet voor hen, wel voor anderen.
• Empathie? Wat is dat?: Niet verminderd, maar vaak volledig afwezig, hoewel ze precies weten wanneer en bij wie deze empathie te spelen / na te bootsen.

De kwaadaardige narcist is niet alleen funest voor persoonlijke relaties, maar kan ook de hele maatschappij ontwrichten als ze posities krijgen met macht. Hun talent voor het doelbewust aanrichten van langdurige schade is niet te onderschatten.

4. De Somatische Narcist: Het Lichaam als Tempel

De somatische narcist is geobsedeerd door hoe ze eruitzien en wat hun lichaam kan. Hun lichaam is hun meesterwerk, en ze verwachten dat jij net zo onder de indruk bent als zij. Deze narcist is dus ijdel. Met hoofdletter IJ.

Kenmerken van de somatische narcist:

• Obsessie met uiterlijk: Ze brengen meer tijd door voor de spiegel dan met slapen.
• Fitness-freaks: De sportschool of schoonheidssalon is hun heiligdom, proteïneshakes of make-upjes hun sacrament.
• Lichaam als wapen: Hun uiterlijk gebruiken ze om te imponeren, te verleiden of te intimideren.
• Constant vissen naar complimenten: Ze verwachten voortdurend complimenterende opmerkingen over hoe goed ze eruitzien, subtiel of zo subtiel als een olifant in een porseleinkast.
• Minachting voor minder knappe mensen: Als je niet aan hun schoonheidsideaal voldoet, ben je het niet of minder waard om mee om te gaan.
• Overcompensatie: Elke mini-onzekerheid over hun uiterlijk wordt obsessief verborgen of gecompenseerd.
• Merken-fetisjist: Designerkleding, vette auto’s en andere statussymbolen zijn hun zuurstof.
• Seksuele objectificatie: Zien zichzelf en anderen voornamelijk als seksobjecten.
• Doodsangst voor ouder worden: Elke rimpel voelt als een persoonlijke aanval.
• Dit is wél een narcist(e) die graag met (flink bewerkte en gearrangeerde) selfies strooit.

De somatische narcist kan in het begin indrukwekkend overkomen met hun toewijding en discipline, maar uiteindelijk zie je dat hun fixatie op het uiterlijke ten koste gaat van alles wat ertoe doet. Ze zijn meer geïnteresseerd in hun spiegelbeeld dan in wat jij te vertellen hebt of inhoud die er werkelijk toe doet.

5. De Cerebrale Narcist: Het Intellect en ‘kennis’ als Wapen

De cerebrale narcist haalt zijn superioriteitsgevoel uit zijn intellect, kennis of denkvermogen. Ze gebruiken hun intelligentie niet om te leren of te creëren, maar om anderen te overtroeven en te imponeren. De intellectuele bully, zeg maar. Dit is de “Ik weet alles beter” narcist(e).

Kenmerken van de cerebrale narcist:

• Intellectuele arrogantie: Ze onderbreken je om je grammatica te corrigeren en leggen vervolgens uit waarom alles wat je zegt onzin is.
• Minachting voor “dommerds”: Iedereen met een IQ onder Einstein is in hun ogen gewoon een amoebe.
• Jaloezie en minachting voor degene die wel een hoog IQ hebben en daadwerkelijk heel veel van een onderwerp af weten. Zelfs bij deze mensen weet dit type narcist het beter, dan de specialist.
• Altijd gelijk willen hebben: Ze zullen eerder beweren dat de aarde plat is dan toegeven dat ze fout zitten.
• Nodeloos ingewikkeld taalgebruik: Waarom een simpel woord gebruiken als je ook een duur, hoogdravend, ellenlang alternatief kunt oplepelen?
• Feiten hamsteraar: Verzamelt informatie vooral als munitie voor discussies en daar de “ik weet het altijd het beste” uit te hangen, niet uit echte interesse.
• Machtstrijd: Elke conversatie is een potentiele wedstrijd waarin zij moeten ‘winnen’.
• Intellectuele jaloezie: Raakt van slag of geirriteerd als iemand meer weet over “hun” onderwerp.
• Champion mansplainer/womansplainer: Experts in het uitleggen van jouw vak aan jou.
• Emotioneel analfabeet: Praat liever over emoties dan ze ook echt te voelen.

De cerebrale narcist kan in eerste instantie indruk maken, maar hun eeuwige drang om te laten zien hoe slim ze zijn en hoeveel ze wel niet weten (ook over de onderwerpen waarover ze niks weten) wordt gauw snoei vervelend. Ze zijn zo druk met hun kennis etaleren dat ze nooit echt luisteren naar wat jij te zeggen hebt. En ook geen échte experts boven zich dulden.

6. De Altruïstische Narcist: De “Zelfloze” Helper

Dit is misschien wel de meest misleidende van alle verschillende soorten narcisten. De altruïstische narcist dóet alsof ze altruïstisch, behulpzaam en heel begaan zijn met het welzijn van de ander of de gemeenschap. Maar achter die nep zelfloze façade zit dezelfde narcistische zucht naar bewondering en dezelfde denigrerende kijk op de ander.

Kenmerken van de communale narcist:

• Redders-complex: “Niemand offert zoveel op als ik” – terwijl ze ervoor zorgen dat werkelijk iedereen ziet of hoort hoeveel ze opofferen.
• Dr. Jekyll & Mr. Hyde: In het openbaar een heilige, achter gesloten deuren een tiran.
• Aandachtsjunk: “Ik doe aan vrijwilligerswerk (niet écht voor de ander, maar voor de aandacht en de bewondering…” (volgt een Instagram-post met 37 selfies bij het goeie-doelen-event).
• Hulp als schuld-tool: Ze bieden hulp die je nooit vroeg, en verwachten vroeg of laat een eeuwige schuldenlast in ruil.
• Zorgen als controlemiddel: Hun “bezorgdheid” is gewoon een vermomde kritiek op je keuzes en een zeer beklemmende controle drang.
• Woede-uitbarsting bij gebrek aan erkenning: Niets maakt hen zo pissig als wanneer hun “goede daden” niet genoeg worden geprezen of gezien.
• Competitieve helper: Het is een wedstrijd wie het meest “geeft” en zij MOETEN winnen.
• Selectieve empathie: Alleen meelevend als anderen het kunnen zien of als ze er voordeel uit halen. Daarmee in veel situaties ook uiterst kil en soms zelfs sadistisch.
• Humble-bragger: Meester in de kunst van het zogenaamd bescheiden opscheppen over hun goedheid.

De altruïstische narcist is bijzonder frustrerend omdat ze het concept van echte onbaatzuchtige hulp vervuilen met hun eigen behoeftes. Ze maken het moeilijk om oprechte helpers te onderscheiden van mensen die alleen maar uit zijn op aandacht.

7. De Seksuele Narcist: Verleiding als Machtsmiddel

De seksuele narcist gebruikt intimiteit en seks als middel om bevestiging en aandacht (en ja ook sex) te krijgen, te manipuleren en controle uit te oefenen. Voor hen is seks geen manier om verbinding te maken, maar puur om hun ego te strelen en om jou tot een marionetje voor hun behoeftes te maken, vaak vermomd als ‘liefde’.

Kenmerken van de seksuele narcist:

• Partners als trofeeën: Mensen zijn verzamelobjecten en showcases, geen gelijkwaardige partners.
• Obsessie met seksuele prestaties: Hun seksleven is een constante jacht naar steeds weer nieuwe veroveringen. Het is nooit genoeg.
• Opscheppen over seks: Hun verhalen over bedprestaties klinken als slecht geschreven erotische fictie. Of niet, … dat kan ook. Ze doen alsof ze bijzonder trouw zijn aan hun partner, maar ondertussen liegen en bedriegen ze alles bij elkaar en laten geen gelegenheid ongemoeid om iemand te verleiden. 
• Seks als ruilmiddel: Intimiteit is geen verbinding maar een transactie.
• Nep-intimiteit: Fysiek dichtbij maar emotioneel in een ander universum. Vaak zijn dit de ultieme lovebombers. Ze verpakken hun seksdrive als liefde. En jij als doelwit denkt dat je je ware liefde gevonden hebt. In het begin kan de seks heel intens, warm en intiem overkomen. Hoe verder in de relatie, hoemeer jij je als een speeltje gebruikt gaat voelen (en ook 10 x ingeruild)
• Seriële vreemdgangers: Trouw is iets voor “losers”.
• Bezitterig maar zelf grensoverschrijdend: Hyper-jaloers terwijl ze zelf consistent en extreem veel vreemdgaan.
• Soms ook lak aan consent/toestemming: Grenzen zijn voor hen slechts hinderlijke obstakels. Zeer snel en doordringend met fysieke moves.
• Seksuele gaslighting: “Als je écht van me hield, zou je dit willen doen.”

De seksuele narcist komt in het begin vaak over als extreem charmant en vaak ook heel verleidelijk en spannend, maar uiteindelijk zie je dat intimiteit voor hen alleen draait om zelfbevestiging en/of pure sex, niet om emotionele verbinding. Hun partners voelen zich uiteindelijk enorm gebruikt en emotioneel in de steek gelaten, zelfs binnen de relatie.

8. De Spirituele/Religieuze Narcist: Heilig in Eigen Ogen

De spirituele of religieuze narcist gebruikt spiritualiteit, religie of “verlichting” als een instrument voor hun superioriteitsgevoel. Ze presenteren zichzelf als moreel of spiritueel verheven, heel bijzonder zijn ze. En ze gebruiken dit als dekmantel voor hun egocentrische narcistische behoeften.

Kenmerken van de spirituele narcist:

• Morele superioriteitswaan: Niemand is zo heilig en ‘uitverkoren’ als zij – vraag het ze maar, ze vertellen het graag.
• Cherry-picking in religieuze regels: Volgen alleen de regels die hen uitkomen, terwijl ze jou de les lezen over het hele boek.
• Spirituele manipulatie: “Het universum heeft me verteld dat jij mij €5000,- moet betalen deze maand, zodat ik jou kan vertellen hoe je ook spiritueel wijs kunt worden, net als ik.”
• Social media vs. realiteit: Hun Instagram is een tempel van spirituele wijsheden, hun privéleven een puinhoop van egoïsme en narcisme.
• Spirituele wedloop: Hun meditatiepraktijk is altijd dieper, hun chakra’s altijd helderder, hun verbinding met het goddelijke altijd directer.
• Schuld en schaamte als wapens: “Jouw ‘negatieve’  energie trekt deze problemen aan” is hun manier om te zeggen “het is jouw eigen schuld dat je zoveel trauma’s hebt Je trekt het zelf aan”.
• Claim op speciale gaven: Ze hebben een directe en heel bijzondere lijn naar boven (denken ze zelf), en jij kunt daar ook bij, maar alleen via hen (voor €5000,-).
• Cultachtig gedrag: Ze verzamelen volgelingen als levende spiegels voor hun eigen ego (en portemonnee).
• Spiritueel gaslighten: “Als je dit niet begrijpt, ben je gewoon nog niet spiritueel genoeg.” of “Het universum communiceert alleen met zielen die er klaar voor zijn” -achtige opmerkingen. 

De spirituele narcist is extra gevaarlijk omdat ze vaak mensen aantrekken die op erg veel zoek zijn naar betekenis, heling en begeleiding. Mensen die extra kwetsbaar en zoekende zijn. Ze misbruiken deze kwetsbaarheid om hun eigen behoeften (ego en portemonnee) te bevredigen terwijl ze doen alsof ze jou helpen.

De verschillende soorten narcisten spotten: rode vlaggen

Nu je de verschillende soorten narcisten kent, vraag je je misschien af hoe je ze in het wild kunt herkennen. Hier zijn wat universele rode vlaggen die opgaan voor alle verschillende soorten narcisten:

1. Woorden vs daden: Wat ze zeggen en wat ze doen is bijna nooit hetzelfde.
2. Sorry? Kennen ze niet: Wel een oppervlakkige niet gemeende ‘sorry’ maar alleen om van jouw ‘gezeur’ af te zijn. Niet een welgemeend oprecht excuus. Deze zijn zeldzamer dan een geit op een motor.
3. Jouw grenzen? Hun suggesties: Jouw grenzen worden behandeld als optionele richtlijnen, die van hen als grondwet.
4. Emotionele rollercoaster: De relatie voelt als een niet te volgen achtbaan zonder veiligheidsgordel. Met steeds meer downs, dan ups.
5. Kritiek 24/7: Niets wat je doet is ooit goed (genoeg), punt.
6. Empathie-deficiëntie: Ze kunnen niet écht meevoelen met jouw emoties, al doen ze soms alsof.
7. Drama queen/king bij kritiek: Zelfs de zachtste feedback voelt voor hen als een doodsteek en dat zul je voelen ook.
8. WTF-gevoel: Door hun gaslighting en manipulatie twijfel je voortdurend aan je eigen waarneming.
9. Driehoeksspelletjes: Ze creëren situaties met drie personen om jaloezie of onzekerheid te zaaien.
10. Energievampiers: Na een uurtje met hen voel je je compleet leeggetrokken.

Het herkennen van deze verschillende soorten narcisten is belangrijk, maar niet iedereen met een paar narcistische trekjes heeft meteen een persoonlijkheidsstoornis. We hebben allemaal wel eens onze narcistische momenten of periodes, vooral als we gestrest, geirriteerd of moe zijn.

Omgaan met verschillende soorten narcisten

De aanpak verschilt per type narcist en je relatie met hen, en vaak ook hebben ze overlappende (comorbide) kenmerken of zijn ze de ene periode meer cerebraal en de andere periode meer de altruïst. Maar hier zijn wat algemene overlevingsstrategieën:

1. Stel JOUW grenzen als betonblokken: Stel ze en wijk er niet vanaf, ook al proberen ze je muur af te breken. Blijf erbij.
2. Verwacht geen wonderen: Reken niet op empathie uit een bron die droog staat en ook nooit gevuld zal worden.
3. Word een grijze rots of een grijze muis: De ‘grey rock’ methode – wees zo saai (als een muis) en zo niet-reactief mogelijk zodat ze hun interesse in jou verliezen.
4. Minimaal en liever geen contact: Beperk interacties tot het absoluut noodzakelijke als je kunt en als je kunt verbreek ál het contact.
5. Zoek backup: Een therapeut of veilige steunende groep vrienden of ander netwerk die narcistisch misbruik snapt, kan je redding zijn.
6. Bewijs verzamelen: Houd een logboek bij, vooral bij juridische of werkgerelateerde situaties.
7. Zelfzorg op één: Jouw emotionele en mentale gezondheid zijn prioriteit nummer één.
8. Vermijd (machts)strijd: Je wint niet van iemand die de spelregels steeds verandert en lak heeft aan jou.
9. Ik-boodschappen: Gebruik ‘ik voel’ in plaats van beschuldigende taal die hun defensieve modus triggert.
10. No contact als laatste redmiddel: Vaak is alle contact verbreken de enige manier om echt te helen en los te komen.

Conclusie: kennis en bewustwording en zelfvertrouwen is je schild

Het herkennen van de verschillende soorten narcisten is stap één van je zelfbescherming. Zodra je de patronen doorziet, worden hun acties voorspelbaarder en hun manipulaties doorzichtiger. Wat ooit verwarrend en pijnlijk was, wordt nu herkenbaar als een truc uit het narcistische playbook.

Of je nu te maken hebt met een grandioze showman, een stille manipulator, of een “heilige” helper – hun gedrag zegt meer over hun innerlijke leegte dan over jouw waarde. De verschillende soorten narcisten dragen misschien verschillende maskers, maar onder die maskers zit dezelfde honger naar externe bevestiging en controle.

Maar ook kennis over en van jezelf, onafhankelijkheid en een sterke eigen heldere koers en zelfverzekerdheid (zonder arrogantie) is je schild. 

Het belangrijkste om te onthouden: jij verdient relaties gebaseerd op wederzijds respect, echte zorg en gezonde grenzen – allemaal dingen die narcisten fundamenteel niet en nooit zullen kunnen bieden.

Veelgestelde vragen over verschillende soorten narcisten

Kan iemand meerdere soorten narcisme hebben?

Jazeker! De verschillende soorten narcisten zijn geen strikte categorieën. Veel narcisten vertonen kenmerken van meerdere types of switchen tussen verschillende stijlen afhankelijk van de situatie.

Weten narcisten wat ze doen?

Dat verschilt. Sommige narcisten hebben een wel enig besef dat ze “anders” zijn, een aantal is zich zeker bewust van hun manipulaties en interesseert dit geen ***. Terwijl anderen volledig geloven in hun eigen bullshit maar wel en tegelijk ook geen idee hebben van de impact van hun gedrag.

Kunnen narcisten veranderen?

Verandering is bijna niet mogelijk en zeer, zéér zeldzaam (ik heb het nooit mogen beleven, ook niet na 50 jaar investering daarin). Het vereist dat de narcist(e) erkent dat hun gedrag problematisch is – wat tegen hun hele zelfbeeld ingaat en bovendien zien ze er geen enkel nut in én is zo’n soort realisatie één grote bedreiging voor ze, die ze niet aan kunnen. Wezenlijke verandering is heel onwaarschijnlijk, ook niet met therapie.

Hoe zie ik het verschil tussen een narcist en iemand die gewoon een rotdag heeft?

Het verschil zit ‘m in de herhaling en het consistente patroon én dat het gedrag vaak écht hele bizarre onmenselijke vormen aanneemt.. Iedereen kan af en toe zelfgericht of ‘klootzakkerig’ zijn, maar bij narcisme is het een consistent patroon dat steeds weer terugkomt en zich in verschillende levensgebieden, vaak in het extreme manifesteert.

Is narcisme erfelijk?

Er is bewijs voor zowel genetische als omgevingsfactoren. Kinderen van narcisten lopen een hoger risico, én… narcistische trekken ontstaan ook door trauma of bepaalde opvoedingsstijlen. Voor zover ik geleerd en gelezen heb, is het meestal een combi van én genetische factoren samen met vroegkinderlijk trauma. Waarbij lang niet elk kind van een narcist(e) die in de kindertijd op één of andere manier getraumatiseerd is, zelf ook narcist wordt. De combi maakt de kans erop wel groter.